Andere

Volgens enkele geleerden is de aanbidding van Maria een spontane verandering van voorbije culten gewijd aan Moeder Aarde, waarvan de overblijfselen ooit veranderden in Onze Lieve Vrouwe van de Rots (Nossa Senhora da Rocha, Nossa Senhora da Penha, Nossa Senhora da Fraga of Nossa Senhora da Lapa).

Het was het Concilie van Efeso (Oecumenisch Concilie) in 431 dat aan het begin stond van de officiële verering, waarbij de maagd als Heilig en als de Moeder van God werd afgekondigd. Het was dit idee van goddelijk moederschap, dat leidde tot de verering en de Christelijke iconografie, waarbij de Heilig Maagd één van de meest afgebeelde figuren is. De ontwikkeling van de Mariaverering op het Iberische Schiereiland ging samen met de vestiging en de uitbreiding van de monastieke ordes.

Een van die kloosterordes was de Orde van Cister, die een belangrijke rol had in de herbevolking van Portugal na de Christelijke Reconquista. De preken «Salve Regina» worden toegeschreven aan de stichter van de orde, Sint Bernhard, ook wel de «ridder van Maria» genoemd; hierbij wordt de Maagd als pleitbezorgster gekenschetst en als beschermheilige van de mensen. Naderhand werd de Heilige Maagd ook door de bedelordes vereerd.

In de 16e eeuw was de stichting van de “Misericórdias” (liefdadigheidsinstellingen) door koningin D. Leonor essentieel voor de toenadering van de goddelijkheid tot de minder bedeelde sociale lagen van de bevolking. Door middel van liefdadigheid, steunend op de koninklijke macht en het hof, werd de symboliek van Maria als beschermvrouw versterkt. In alle Portugese steden is wel een “Casa de Misericórdia”, dat de minder bedeelden helpt.

De verering van de Moeder van God nam door de eeuwen heen verschillende vormen aan, waarbij verschillende levensfases werden gesymboliseerd. Van de lange lijst noemen we Onze Lieve Vrouwe van de Ontvangenis, van de Geboorte, van de Ballingschap, van de Goede Dood, van de Hemelvaart, van de Pijn en van de Remedie. Zij werd beschermvrouw van kerken, kloosters, kathedralen, diocesen en zelfs van kleine en grote steden. In de 17e eeuw benoemde koning D. João IV Onze Lieve Vrouwe tot “Rainha de Portugal” (koningin van Portugal). Vanaf dat moment hebben de Portugese koningen nooit meer een koninklijke kroon gedragen, maar werd de kroon onderdeel van de representatie van Onze Lieve Vrouwe van de Ontvangenis (Nossa Senhora da Conceição). In veel Portugese plaatsnamen komt nog vaak de naam “Santa Maria” (Heilige Maria) voor.

De verschillende vormen van verering worden aangeduid door verschillende attributen van de Heilige Maagd, waarbij de mantel, de blauwe kleur en de aureool het meest gangbaar zijn. Ook ziet men onder andere voorstellingen met de koninklijke kroon en de wereld aan de voeten van Onze Lieve Vrouwe van de Ontvangenis, de duif van de Heilige Geest bij Onze Lieve Vrouwe van de Annunciatie, het Kind, de geopende mantel ter bescherming bij Onze Lieve Vrouwe van de Barmhartigheid en de rozenkrans. Noemenswaard zijn de beelden uit de Middeleeuwen, in grof graniet, met de Maagd Maria gezeten met het Kind op haar linkerknie of op haar schoot. Ook bijzonder zijn twee andere beelden uit het Iberische Schiereiland: de Negroïde Maagden en de zwangere Vrouwe van Ó.

De maand mei is de Mariamaand. Op 15 augustus is het een nationale feestdag, die toegewijd is aan Onze Lieve Vrouwe van de Hemelvaart, en de feestdag van 8 december is toegewijd aan Onze Lieve Vrouwe van de Ontvangenis, beschermvrouw van Portugal. In oktober wordt Onze Lieve Vrouwe van de Rozenkrans gevierd. Maar zo zouden we nog wel veel meer feesten en vieringen kunnen noemen... Tot slot nodigen wij u uit om andere Portugese vormen van Mariaverering te ontdekken!