Ecologischer bestaat niet. Kurk is natuurlijk en zacht, houdt koelte en warmte vast waar nodig, en wordt gebruikt om de omgeving comfortabel en knus te maken. Kurk is een van de meest typische natuurlijke producten van Portugal en maakt deel uit van ons dagelijks leven zonder dat we het in de gaten hebben.

Wijnstoppers zijn de bekendste kurkproducten, maar er zijn veel voorwerpen in kurk, zoals modeacessoirres, kleding en schoenen, meubels en vloer- of wandbekleding. De recente uitvinding van het kurkweefsel heeft deze industrie radicaal veranderd en heeft de zo gewaardeerde eigenschappen van kurk in het licht gesteld: kurk is bestendig, veelzijdig, recycleerbaar, hypoallergeen en bezit thermische en akoestische eigenschappen. Bovendien is kurk te bewerken via een zeer eenvoudig verwerkingsproces. 

Behalve dagelijkse gebruiksvoorwerpen maakt kurk deel uit van de geschiedenis van Portugal en kan in talrijke monumenten en bezienswaardigheden worden aangetroffen:

- in het tot werelderfgoed uitgeroepen Convento de Cristo (Christusconvent) in Tomar is het venster van de Sala do Capítulo (vergaderzaal) door de symbologie en de band met de geschiedenis van de Ontdekkingsreizen één van de highlights. Tussen de in steen uitgehouwen elementen treffen we kurkeikstammen aan, als een herinnering aan de toewending daarvan in de zeilschepen van de Portugese zeevaarders.

- de monniken wisten heel goed hoe kurk de omgeving comfortabeler kon maken. Voorbeelden hiervan zijn het Convento dos Capuchos (Capucijnersklooster) in Sintra, het Convento de Santa Cruz do Buçaco en het Convento da Serra da Arrábida, waar de cellen en enkele gemeenschappelijke ruimtes met kurk bekleed zijn. 

- de XVIIIe-eeuwse kerststallen van de beeldhouwer Machado de Castro, met terracotta figuurtjes in een kurken omgeving, zijn een referentie in de geschiedenis van de Portugese sierkunst. Ze zijn te bezichtigen in de Basílica da Estrela (basiliek van Estrela) of in de Capela da Senhora do Monte (kapel) in Lissabon.

- in Sintra werd het Chalet da Condessa d’Edla (chalet van de gravin van Edla) gebouwd en gedecoreerd in de romantische geest van de XIXe eeuw. Op de stijlen van de deuren, ramen en ronde vensters is kurk een van de meest expressieve sierelementen. 

- in de Algarve is São Brás de Alportel een plaats waar de kurkindustrie van enorm belang was voor de ontwikkeling ervan. Momenteel is de plaats het centrum van een Kurkroute.

- de geschiedenis van kurk wordt ook onthuld in de plaatselijke musea, zoals de heemkundekring Museu José Régio in Portalegre of het industrieel archeologisch museum Ecomuseu do Seixal.

- moderne inrichtingen, zoals Planet Cork in de World of Wine in Porto, achterhalen de geschiedenis van het materiaal en hoe dat in ons land wordt toegepast.

Portugal is grootste kurkproducent ter wereld. Het land is verantwoordelijk voor meer dan 60% van het wereldwijde uitvoervolume en heeft een oppervlakte van kurkeiken dat gelijk is aan een kwart van alle kurkeiken op aarde.

Kurk is een zeer veelzijdig natuurproduct, waarmee dingen kunnen worden gemaakt die jouw verbeelding te boven gaan.

Een jurk voor Lady Gaga
Met Pelcor-stof gemaakt van kurk werkte ontwerpster Teresa Martins aan een complete look, speciaal voor Lady Gaga. Geïnspireerd door de kunst van de gelauwerde zangeres en actrice en ook de symbolistische kijk van Gustav Klimt op het vrouwenlichaam, creëerde Teresa Martins deze jurk van goud- en zilverkleurige kurk, gedecoreerd met de hand geborduurde kralen en metallic draden, waarmee de kenmerkende texturen en composities van de schilderijen van Klimt opnieuw werden nagebootst. Het duurde twee jaar om de jurk, die symbool staat voor een samensmelting van fashion en audiovisuele kunst, te maken. De jurk werd aangeboden aan Lady Gaga, die deze droeg tijdens een ArtRave in Lissabon, vlak na haar laatste concert in Portugal in november 2014 – de creatie is vandaag de dag nog steeds te zien op de sociale netwerken van de veelzijdige artieste.

Kurkportretten
Als een fles wijn leeg is, dan lijken de kurken wellicht nutteloos, maar er zijn kunstenaars die ze een nieuw leven gunnen en ze gebruiken om indrukwekkende kunstwerken te maken, zoals Scott Gundersen, een Amerikaanse kunstenaar uit Chicago, die kurken in zijn werk gebruikt. Het eerste gezicht dat hij maakte was dat van Jeanne in 2009, waarin hij 3.842 kurken gebruikte. Dat portret werd gevolgd door een van Grace, een van zijn vrienden. In dat gigantische kunstwerk, waar hij 50 uur aan werkte, verwerkte Scott 9.217 kurken. Andere grootschalige projecten volgden, waar voor sommige maar liefst 40.000 kurken nodig waren. Deze kunstwerken zijn ook Scotts manier om het belang van recycling en duurzame kunst te promoten.

Kurk in het buitenland, in de ruimte
Het Portugese bedrijf Corticeira Amorim is een van de belangrijkste partners in de levering van isolatieoplossingen aan NASA en de European Space Agency (ESA). Kurk wordt al decennialang gebruikt voor isolatie; er was zelf isolatie van kurk in de Apollo IX, het eerste ruimtevaartuig waarmee een voet op de maan werd gezet. Amorim heeft verschillende vestigingen over de gehele wereld, met kantoren in de VS, Latijns-Amerika, Oost-Europa en Zuidoost-Azië. Onlangs heeft het bedrijf met kurk 600 vierkante meter van het oppervlak van Mars nagebouwd, een vloer die wordt gebruikt in wereldwijde marketingacties, met in de hoofdrol voormalig astronaut Scott Kelly.

Duurzame golven 
En kurk kan nog voor iets heel anders worden gebruikt: de Hawaïaanse surfer Garrett McNamara, die op de grootste golven ter wereld heeft gesurfd, heeft een surfplank die volledig van Portugese kurk is gemaakt. Het maken van de surfplank, dat midden in het vorige decennium plaatsvond, was een gezamenlijke inspanning waarbij tientallen professionals op het gebied van ontwerp, onderzoek, aerodynamica en materiaalontwikkeling, alsmede McNamara zelf, samenwerkten aan de creatie van het ideale board om de reusachtige golven van de Canyon van Nazaré te weerstaan en erop te surfen.

Als je door het land reist, vooral in de Alentejo, kijk dan eens naar de kurkeik en merk op dat het een van de meest voorkomende bomen in het landschap is. Het is een Portugal – en een wereld – van kurk, en wij leven er allemaal in.