Monumenten

Guarda is al sinds de stichting van de stad bisdomszetel, maar het gebouw dat we vandaag de dag in het centrum van de stad zien, werd pas in 1390 op initiatief van Koning João I gebouwd ter vervanging van de oude bisschopskerken buiten de stadsmuren.

De bouw vorderde langzaam en werd pas in 1517 voltooid tijdens de heerschappij van Koning João III en het bestuur van bisschop D. Jorge de Melo. – gebouwd in de voor die tijd gebruikelijke gotische stijl met invloeden vanaf de bouwwerf van het Klooster van Batalha. De soberheid van de buitenkant wordt doorsneden door de zware, achthoekige torens die de kathedraal het aangezicht geven van een vestingkerk, eigen aan de tijd waarin de grote Portugese kathedralen symbool stonden voor het Portugese volkskarakter. Deze soberheid wordt onderbroken door de schitterende versiering van de portalen, gotisch in het hoofdportaal en renaissancistisch in het zijportaal. Hieraan hebben destijds vermaarde kunstenaars gewerkt: Huguet, Diogo de Boitaca, Marcos Pires en Pedro en Filipe Henriques, zonen van Mateus Fernandes.

Het grondplan kent een middeleeuwse indeling, met een Latijns kruis en drie schepen (het middenschip is het hoogste), een breed dwarsschip en aan het uiteinde drie aan elkaar grenzende kapellen.

In de kathedraal bevindt zich in het priesterkoor een prachtig retabel van “Pedra de Ançã” (Ança-steen). Langs de halfronde achterwand van de apsis zijn vier hiërarchische panelen met taferelen afgebeeld; op het eerste de Apostelen, op het tweede Mozes, Ezequil, Elias en Daniel, de Maria-Boodschap en de Geboorte van Christus, op het derde de Maria-Tenhemelopneming en op het laatste scènes van de Passie van Christus – een renaissance kunstwerk van João de Ruão, van een ongekende christelijke rijkdom in de context van de stad. Het kunstwerk werd besteld door bisschop D. Cristovão de Castro, heer van Monsanto en gouverneur van Covilhã, zijn geboorte- en sterfplaats. Hij was humanist en ambassadeur onder Koning Manuel I in Rome aan het hof van Paus Alexander I, waar hij kennis maakte met nieuwe artistieke stromingen die hij in zijn bisdom wilde toepassen.