Portugal is een land met een rijke gastronomie en bekende zoetwaren; het is een zeer Lusitaanse eigenschap om deze op te dienen en de gasten aan tafel te laten genieten. Maar tussen het vele traditionele gebak en zoetigheden, klaar om de laatste hand te leggen aan een stevige maaltijd of om kleur te geven aan een lunchpauze, is er één lekkernij die de Portugezen verenigt: de Pão-de-Ló.

Dit gebak is soms romiger of droger, maar altijd luchtig. De Pão-de-Ló dateert uit ten minste de 18e eeuw. Aangenomen wordt dat de oorspronkelijke Portugese versie is afgeleid van de Genuese, de Génoise, die is gecreëerd door Giovan Battista Cabona, óf van Iberische gerechten uit de tijd van de Renaissance, die de bijnaam “Brood van Spanje” kregen. Wat zeker is, is dat deze sponsachtige lekkernij nog steeds mensen van alle culturen en generaties verwondert.

Het basisrecept is erg eenvoudig en bestaat uit drie essentiële ingrediënten: eieren, suiker en bloem. In het recept wordt geen gist gebruikt. Je klopt de suiker met de eieren, voegt de bloem toe en bakt het beslag af in de oven. Maar dit is het geheim van de Pão-de-Ló: er zijn zo veel variaties te vinden van het noorden tot het midden van het land – ze zijn beroemd in het gehele gebied, waardoor elke Portugees zijn eigen favoriet heeft.

Begin jouw rondreis in Guimarães, in het noorden van Portugal, beroemd om het toevoegen van citroenschil aan het gebak. Ongeveer 25 kilometer ten zuiden van de stad kom je aan in de parochie Margaride, in Felgueiras, waar de Pão-de-Ló wordt gekenmerkt door de bereiding met houten kloppers en door het bakken in een aardewerken gewelfde oven, ook in de kleivorm. Dichtbijgelegen, richting het westen, in de stad Vizela, is de meest kenmerkende Pão-de-Ló te vinden: de Bolinhol. Deze onderscheidt zich door zijn rechthoekige vorm en is bedekt met suikerstroop.

Pão-de-Ló de Ovar ©Emanuele Siracusa/Centro Portugal

Meer naar het zuiden, op het kruispunt van de rivieren de Douro en de Tâmega, vind je een meer handmatige traditie als het aankomt op de bereiding ervan: de ingrediënten worden tien minuten met de handen geslagen en daarna gebakken in een kleioven. In Arouca wordt de Pão-de-Ló geserveerd met iets bijzonders: naast de suikersiroop van Vizela, wordt het gebak in plakjes gesneden en daarna verpakt en per pakje verkocht. En voor een extra luchtige en romige textuur, rijd je naar de kust. Daar vind je de Pão-de-Ló de Ovar die een vochtige binnenkant heeft. Het bakpunt van de Pão-de-Ló de Ovar (die in 2016 een beschermde oorsprongsbenaming kreeg) zal volledig afhangen van de vaardigheden en het onderscheidend vermogen van de banketbakker.

In de regio Ílhavo wordt de Pão-de-Ló de Vagos gewoonlijk niet verkocht, hoewel het zich onderscheidt van de andere door een vleugje sinaasappel en een zoutsmaakje. In Figueiró dos Vinhos is het uiterlijk van het gebak niet minder indrukwekkend: de Pão-de-Ló wordt gebakken in een bundtpan waardoor deze een ringvormig uiterlijk krijgt. In de buurt van Peniche, in Alfeizerão, bevat de Pão-de-Ló brandewijn; het gebak is hol in het midden, de buitenkant is knapperig en hij is minder hoger dan de meeste sponscakes.

De Pão-de-Ló uit Rio Maior is zelfs nog lager. Deze heeft een diameter van 20 tot 25 centimeter en een bruinere kleur dan de andere. De Pão-de-Ló uit Alpiarça, in de buurt van Santarém, is de zachtste van het land – wanneer je deze in plakjes snijdt, dan loopt de room naar beneden, prachtig om te zien en zeer Instagrammable. In Portugal vinden we ook nog steeds de officieuze ‘Pão-de-Ló à Brasileira’ (de Pão-de-Ló in Braziliaanse stijl). Deze heeft een unieke textuur omdat er minder eieren worden gebruikt.

Buiten Portugal vind je ook gebak als de Pão-de-Ló. De Japanse "Kasutera", een specialiteit uit Nagasaki, is goed vergelijkbaar met het Portugese gebak. De Kasutera werd eeuwen geleden vanuit het buitenland geïmporteerd door Portugese kooplieden. De ‘sponscakes’ die in Engelssprekende landen gebruikelijk zijn, lijken eveneens op de Pão-de-Ló.

Deze route van het noorden naar het midden van het land, is een reis door verschillende smaken met hetzelfde recept, maar één ding is zeker: waar je ook een Portugese Pão-de-Ló eet, je hebt de smaak van unieke lanschappen, de geschiedenis en de evolutie in de zoetwaren in jouw handen. Geniet van deze ongeëvenaarde smaak!